Πόσο κρατικό καπιταλισμό θέλετε;

If in approximately six months’ time state capitalism became established in our Republic, this would be a great success and a sure guarantee that within a year socialism will have gained a permanently firm hold and will have become invincible in this country.
Lenin

Πόσο κρατικό καπιταλισμό θέλετε;

Στο V. I. Lenin Internet Archive (www.marx.org) 2002 του marxists.org δημοσιεύεται αυτούσια μια ομιλία του συντρόφου Ιωσήφ που αναφέρεται στον κρατικό καπιταλισμό. Η στενή ομάδα του κόμματος, στα πρώτα χρόνια μετά την Οκτωβριανή επανάσταση, αναφερόταν σε αυτόν (κολακευτικά μάλιστα) με αρκετά εμπιστευτικά γράμματα. Στη συνέχεια, σε εποχές ένδειας του πληθυσμού τα γράμματα έγιναν νομεκλατούρα και προνόμια. Οι σύγχρονοι συνεχιστές είναι το κινέζικο κομμουνιστικό κόμμα που κυβερνά κάθε εταιρία που ανοίγεται στο Δυτικό κόσμο. Αυτοί το κάνουν πράξη. Ολοι εισφέρουν έσοδα στο κόμμα και το κόμμα αναχρηματοδοτεί την πολιτιστική εκμάθηση και το άνοιγμα στο εξωτερικό, ενώ αποκτά το business ‘foothold’ στον Δυτικό κόσμο μέσω εξαγορών (που βαφτίζονται επενδύσεις).

Οι μισές Λατινοαμερικανικές χώρες και η Ρωσία χειρίζονται το δημόσιο χρήμα ως προσωπικό φέουδο. Χρόνια τώρα. Το μοντέλο είναι το εξής: η πολιτική εξουσία βγάζει έσοδα υποτίθεται για το καλό του λαού, οι επενδύσεις ωφελούν μια τοπική παρέα εταιριών (ίδιοι άνθρωποι), ο λαός ακούει σχολεία, νοσοκομεία, δουλειές και στο τέλος μια πολιτική αναστάτωση ακυρώνει προσωρινά τα πάντα.

Και η Μεσογειακή Ευρώπη το ίδιο έκανε

Ο κρατικός καπιταλισμός αύξανε τα χρέη για να κάνει εσωτερική κατανάλωση-“show”. ‘Ολες οι Μεσογειακές χώρες το έκαναν. Στην Ελλάδα από ΚΕΚ έως τον Οργανισμό Αποξήρανσης Κωπαϊδας, Μεσογειακά προγράμματα και ολόκληρο το εθνικό χρέος της Ελλάδας ήταν περίπου ένα τέτοιο σχήμα. Δεν έμεινε τίποτε όρθιο. Και τώρα οι επόμενες γενιές, τα παιδιά μας θα το πληρώνουν για 32 χρόνια και βάλε… με άμεσους και έμμεσους τρόπους.

Οι δημόσιες επενδύσεις κυρίως έγιναν μισθοί και επιδοτήσεις-μαϊμού για να ωφελήσουν μια εθνική / τοπική ολιγαρχία. Εταιρίες που βρέθηκαν μπλεγμένες με το Νόμο, άλλες πτώχευσαν μη αντέχοντας τον έλεγχο, και πολλές μόλις σταματούσαν να παίρνουν έργα-projects από το κράτος, δεν είχαν ούτε το cash-flow για ένα εξάμηνο.

Η Ευρώπη με τη δημοσιονομική πειθαρχία αυτό ακριβώς πήγε να περιορίσει

Δεν μπλέκω με τις απόψεις του καθενός για την κρίση 2008, ποιός φταίει κλπ, αλλά θέλω να φανταστούμε όλοι τη σκηνή που παθαίνει εγκεφαλικό επεισόδιο ο Νομάρχης, Δήμαρχος, Εργολάβος, Πιστοποιητής, Προμηθευτής Δημοσίου, όταν η Ε.Ε. ανακοίνωσε -εν τω μέσω του μνημονίου- ότι δεν θα προπληρωθεί ποτέ ξανά επιδοτούμενο από τον Ευρωπαϊκό προϋπολογισμό έργο. Θα γίνεται πρώτα, θα παραδίδεται σωστά και on-time, μετά θα ελέγχεται εξονυχιστικά και στο τέλος τα φράγκα boys!

Σήμερα η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά στο ακριβώς ίδιο δίλημμα. Σωστά, πρέπει να στηρίξει τον πληθυσμό για να περάσουμε αλώβητοι την πανδημία. Προσέξτε όμως, να στηρίξει υποδομές ασφάλειας, υγείας, και να στηρίξει κυρίως τις ευπαθείς ομάδες, τους ανθρώπους σε ανέχεια – με κριτήρια. Με ποιό τρόπο θα το κάνει η εύθραστη Ελληνική οικονομία, χωρίς να ζημιώσει (πάλι με χρέη) πολίτες, συστήματα και υπηρεσίες της κοινωνίας; Το προηγούμενο κύμα “δίνω, άρα είμαι καλό κράτος” του 1983-2009 μας άφησε χωρίς έρευνα και ανάπτυξη, χωρίς εξειδίκευση, χωρίς βιομηχανίες (παραδοσιακές ή καινοτόμες), χωρίς κοινοπραξίες που κάνουν scale, χωρίς αγορές-συμμάχους. Εύχομαι να μην το ξαναζήσουμε. Το ερώτημα είναι, πόσο “κράτος-πατερούλη” θέλουμε; Και με ποιά κριτήρια. Γιατί αν φτιαχτούν δομές για αστέγους, ή βοηθηθούν πολυμελείς οικογένειες με άνεργους γονείς, τότε σημαίνει πως η κοινωνία λειτουργεί πραγματικά σωστά.

Υπάρχουν διαφορετικά μοντέλα στήριξης

Υπάρχει το μοντέλο όπου ιδιωτικές εταιρίες “βάζουν πλάτη“, επιστρέφοντας στην κοινωνία ό,τι μπορούν. Αλουμίνια, αναπνευστήρες, άλλη Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, ή tablet για τα σχολεία. Είναι κομμάτι από τα κέρδη τους, και το κάνουν για να συνεισφέρουν. Το είδαμε σε ΗΠΑ, Ευρώπη και Ελλάδα και τους αξίζει μεγάλο μπράβο. Εδώ ειδικά έγινε για πρώτη φορά μια πρωτοφανής κοινητοποίηση (μία ακόμη φορά, να μνημονεύουμε τις εταιρίες που βοήθησαν με κάποιο τρόπο).

Το δεύτερο μοντέλο είναι οι μεγάλοι δωρητές (πρόσωπα, ενώσεις, ιδρύματα). Στις ΗΠΑ το ίδρυμα Gates λοιδωρήθηκε από fake news, αλλά συνεισφέρει απίστευτα ποσά. Στην Ιταλία η οικογένεια Agneli πρωτοστατεί και ας είναι πια τα συμφέροντά της εκτός χώρας. Στην Ελλάδα είμαστε τυχεροί που έχουμε το ‘Ιδρυμα Νιάρχος να στηρίζει όποια καλή προσπάθεια αξιολογήσει, και πρόσφατα δώρησε το ποσό των 100 εκατομμυρίων για την αντιμετώπιση του ιού. Να σημειώσω εδώ, πως αρκετές επιχειρηματικές οικογένειες (οι μεγάλοι), που έκαναν business με το Κράτος απείχαν εκκωφαντικά από τη λίστα δωρητών… έτσι νομίζω!

Τρίτο μοντέλο είναι η κινητοποίηση προσωπικοτήτων που καλούν μαζί τους το κοινό, όπως το παράδειγμα του Αγγλου ποδοσφαιριστή Marcus Rashford o οποίος με δικά του έξοδα χρηματοδοτεί κάθε μέρα 2 εκατομμύρια γεύματα στην Αγγλία και κάλεσε κι άλλους ποδοσφαιριστές να συμμετάσχουν και να συνδράμουν στην προσπάθεια.

Guys, 6 weeks ago I launched my partnership with @fareshareuk and I’m so proud of the progress we’ve made together. Today we are supplying over 2million meals a week to vulnerable people across the UK, meals they wouldn’t otherwise have (1)
— Marcus Rashford (@MarcusRashford) April 30, 2020

Πόσο ηχηρή η διαφορά του Marcus από τους Ελληνες ποδοσφαιριστές, την εγχώρια show-biz, και τον τραγουδιστή Γ. Πετράκο, που κάνει βίντεο για να μας πεί ότι “ο ιός είναι φιάσκο“ και πως το YouTube και Facebook “αφαιρούν πληροφόρηση και άρθρα από ειδήμονες, μαθηματικούς, στατιστικολόγους(!!) που δεν συμφωνούν με τους αντίστοιχους επίσημους ειδήμονες“. Πραγματικά, πόσο διαφορετική στάση ζωής…

Ξυπνήστε Έλληνες!! Μην ακούτε Harvard, Stanford, John Hopkins, Yale, MIT κλπ που απλά μας πουλάνε παραμύθια! Η αλήθεια κρύβεται στη Μεγάλη του Fame Story Σχολή! Το είπε ο Γρηγόρης Πετρακος! Αύριο ανάλυση Διασποράς Ιών κ Στατιστική Κρουσμάτων από την Άσπα Τσίνα! #μαλακα_μου_τι_ζω
— Angel Triantis (@AngelThirty) May 2, 2020

Το τέταρτο μοντέλο είναι κρατικά χρηματοδοτικά εργαλεία

Ασχέτως ποιές είναι οι δόσεις των εθνικών μας δανείων, ασχέτως των εγχώριων αναγκών, ασχέτως της μισθοδοσίας και των μηνιαίων παγίων και λειτουργικών που πληρώνει (ακριβά) το Κράτος, πόσα μπορεί να δώσει; Θα δώσει σίγουρα κάποιου είδους βοήθεια, ας πούμε για 5-6 μήνες, αλλά όταν σου λένε ότι έρχεται (θεομηνία) ύφεση +10% πως προετοιμάζεσαι; Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει φορέας ή ένωση που να μην έχει ζητήσει κάποιο εργαλείο χρηματοδοτικής στήριξης και χωρίς όρια ή προϋποθέσεις (τα αιτήματά τους) είναι σαν να θεωρούν πως υπάρχει το λεφτόδεντρο.

Αν εξαιρέσουμε τους ξενοδόχους που σαφώς έχουν πραγματικά τεράστιες απώλειες και ζητούν δάνεια μακροχρόνιας αποπληρωμής, όλοι οι κλάδοι παραπονούνται για τα δικαιώματά τους και ζητούν βοήθεια. Σίτιση, μικρά καταστήματα, δανειολήπτες, απολυμένοι, τραγουδιστές, ηθοποιοί, τεχνικά επαγγέλματα, δικηγόροι, ενώσεις ιδιοκτητών ακινήτων. Εκ πρώτης το αίτημα φαντάζει σωστό. Το κακό όμως άρχισε με την επιδότηση σε επιστήμονες μέσω των καναλιών κατάρτισης. Εκτός από το ότι δεν έγινε σωστά και άφησε περιθώρια για καχυποψία και προχειρότητα, δυστυχώς άνοιξε την όρεξη σε κάθε επαγγελματικό κλάδο. Αλλά για σκεφτείτε, αν πάμε έτσι, ποιός θα πληρώσει το πιθανό νέο έλλειμμα; Που θα ξαναβρεθούν εύκολα δανεικά; Ποιός θα επενδύσει στη χώρα μας σε ένα τόσο αβέβαιο περιβάλλον, για να εισπραχθεί κάποιος έστω μικρός φόρος; Πάμε ξανά, σκεφτείτε λίγο, από που θα βρεθούν οι όποιες παροχές; Θα πει κάποιος, θα τα δώσει η Ευρώπη. Θα πει κάποιος άλλος, δεν μας ενδιαφέρουν τα νούμερα, αλλά οι άνθρωποι. Σκεφτείτε για λίγο είναι δωρεάν; Ξεχάστε την όποια εξαγγελία της κυβέρνησης. Δεν μάθαμε από το παρελθόν;

Πως το αίτημα των ανθρώπων του Πολιτισμού δείχνει το πρόβλημα

Kατανοώ για παράδειγμα την παρέμβαση των καλλιτεχνών με το #SupportArtWorkers, αλλά με ενοχλεί η ευκολία με την οποία το κοινό (η αρένα των social media) στηρίζει το αίτημα οικονομικής στήριξης με τέτοιο πάθος, ενώ υποψιαζόμαστε (…και ξέρουμε) πως υπάρχουν κοινωνικές ομάδες που θα βρεθούν στο χείλος του γκρεμού στον επόμενο χρόνο (ΑμΕΑ, άρρωστοι, ειδικές ομάδες).

Με ενοχλεί που κανείς δεν σκέφτεται, ανάμεσα στις πολλές αντικρουόμενες προτεραιότητες, πως πρέπει η χώρα να βρει χρηματοδοτικούς τρόπους για την επανεκκίνηση μικρών εγχώριων βιομηχανιών (εκεί όπου το global supply chain γκρεμίστηκε), τη στήριξη εξαγωγέων, τη δημιουργία εκπαιδευτικών δομών, τις υποδομές υγείας (και δεν αναφέρομαι μόνο στις ΜΕΘ που έτσι κι αλλιώς δεν θα ξεπερνούν ποτέ κάποιο ποσοστό του πληθυσμού). Αν το κρατικό μαγαζί ήταν σαν μια εταιρία και αποφάσιζε για το καλό των μετόχων (εν προκειμένω κοινωνία), που δίνει πρώτα και πόσα;

Ο τραγουδιστής και ο ηθοποιός που λένε στο YouTube ότι “επιδοτηθήκαμε από το Υπουργείο για παράσταση, αλλά μετά έκλεισαν τα πάντα“, με αφήνουν αδιάφορο. Γιατί ξέρω πως υπάρχουν μεγαλύτερες ανάγκες. Δεν μπορεί το κράτος-πατερούλης να τους λύσει το πρόβλημα, όπως έκανε πάντα. Ας αλλάξουν δουλειά. Είναι ενεργοί πολίτες και νέοι, ενεργοί, δυναμικοί άνθρωποι. Ας κινητοποιηθούν μέσω του διαδικτύου δημιουργώντας νέες μορφές θεάματος, αφού τόσες υπηρεσίες πληρώνει το κοινό στην κατεύθυνση αυτή. Δηλαδή χωρίς την πανδημία δεν ήξεραν πως είναι ανταγωνισμός τους το Netflix, το διαδικτυακό θέαμα, η streaming μουσική κλπ;

Και το αίτημά τους “διευρύνεται”, ενώ το Υπουργείο Πολιτισμού ανακοινώνει έκτακτη ενίσχυση 15 εκατομμυρίων. Αλλά ξέρετε τι συμβαίνει; ‘Ισως δεν τα θεωρούν χρήματα που μπαίνουν μέσα στην τσέπη τους, γιατί τα χρήματα αυτά θα δοθούν για την ανάπτυξη και επιχορήγηση δράσεων Ψηφιακού Πολιτισμού, ντοκυμαντέρ, ταινίες μικρού μήκους, στις μικρές θεατρικές αίθουσες και ως “ένεση” στις κλειστές αίθουσες σινεμά. Θέλει δουλειά…

Η πανδημία ζητά τον κράτος-πατερούλη

Εύχομαι να μην την ξαναπατήσουμε. Να μην χρησιμοποιηθεί το επιχείρημα “τόσα περάσαμε, όχι κι αυτό” για να τιναχτεί η μπάνκα των δημόσιων οικονομικών στον αέρα με χαρίσματα χρεών, σκόρπισμα περιστασιακών επιδομάτων και περαιτέρω αδικίες για τις επόμενες γενιές. Οσο και αν μεγάλες προσωπικότητες και διάφοροι επαγγελματικοί φορείς πιέζουν προς την κατεύθυνση αυτή.

Η κυβέρνηση θα μπει στο πρόγραμμα SURE της Ε.Ε./Κομισιόν για να ενισχύσει όσους θα εργάζονται -αναγκαστικά λόγω των μέτρων προφύλαξης- λιγότερες ώρες. Θα βοηθήσει με άμεση ή έμμεση ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων κατά περίπου 10 δισ. ευρώ μέσω ευρωπαϊκών κονδυλίων. Θα δώσει κίνητρα σε επιχείρήσεις για να μην κάνουν απολύσεις. Μάλιστα. Αλλά ποιά είναι η προτεραιότητα για τους social media ‘activists’, οι καλλιτέχνες;

Οι καλλιτέχνες ας πάρουν ένα ερέθισμα: τo Brand Popeye’s δημιούργησε το hashtag #LoveThatJingle και προσκαλεί μουσικούς να δημιουργήσουν το επόμενο jingle της διαφήμισής τους. Είναι έξυπνο PR; Πιθανώς. Μπορεί να στηρίξει όλους τους μουσικούς στις ΗΠΑ; Οχι βέβαια. Αλλά δείχνει πως υπάρχει ο ιδιωτικός τομέας και κάθε καλλιτέχνης πρέπει πρώτα να σκέφτεται σαν προσωπικό brand και μετά κρατικές ενισχύσεις. Γιατί οι ίδιοι μπορούν να ανοιχτούν στον ιδιωτικό τομέα που από πρόζα, μουσική, αισθητική πάσχει. Το brand Popeyes λέει πολύ σωστά “We know times are tough and venues are closed, so we have a new venue for musicians to play. Our ads.“

Ναι, ναι, και ναι στη στήριξη όσων έχουν ανάγκη. Ναι στη βοήθεια με μέτρο και κανόνες. Αλλά νιώθω πως μέσα σε αυτούς που έχουν ανάγκη, “χώνονται” και άλλοι πολλοί που αυτοχαρακτηρίζονται σαν ειδικών αναγκών. Οι άνθρωποι του Πολιτισμού δεν είναι ειδικών αναγκών. Πρέπει να δώσουμε ένα πόλεμο που μόλις άρχισε. Σε αυτόν πρέπει να αλλάξουμε πολλά, αλλά πρώτα απ’όλα την προσωπική μας ευθύνη και ότι κάναμε σε κανονικές συνθήκες. Λέγεται προσαρμογή.

Δεν είναι κοινωνικός αυτοματισμός το σημερινό άρθρο, αλλά υπογράμμιση της ανάγκης αλλαγής και επικράτησης της λογικής.