Ξανα-σχεδιάζεται το μέλλον της εκπαίδευσης

Education is what remains after one has forgotten, what one has learned in school

Το μέλλον της εκπαίδευσης, ποιό μέλλον θα πείτε…

Διάβαζα ένα πολύ ωραίο άρθρο στα World Bank blog για τις προκλήσεις και ευκαιρίες που φέρνει για την εκπαίδευση η πανδημία και σκέφτηκα να καταγράψω τις σκέψεις μου. Ενώ δεν ήμουν τέλειος μαθητής, όσο μεγάλωνα επαγελματικά, έβλεπα τα κενά γνώσης που μας παραδίδει η «συνταγή» εκπαίδευσης που ακολουθούμε χρόνια τώρα.

‘Οσες φορές πρόσφερα σαν εθελοντής σε job communities, έβλεπα το μάταιο και τα κενά γνώσης. Κάποτε μάλιστα πήρα την απόφαση να καταργήσω μια υπηρεσία της Borrow My Brain (αρχές ακόμη) για το business coaching των startups – είχα τρομάξει με όσα (κενά γνώσης) άκουγα κι από εκεί. ‘Εχουν ένα δικιο οι (καλοί) εργοδότες, που λένε σε έρευνες …υπάρχει ένα ‘mismatch’. Το τελικό προϊόν της εκπαίδευσης το βλέπω ακόμη εντονότερα μπροστά μου τώρα σαν γονιός. Πάρε μια παράγραφο παιδί μου-μαθητή για το διαγώνισμα-ξεπέτα (ε, να διορθώνω γρήγορα στο σπίτι), ώστε να “μη δημιουργούμε τεράστιες αντιθέσεις μέσα στη τάξη, πρέπει να είναι για όλους βατό” (ναι, αυτά είναι τα λόγια καθηγήτριας γυμνασίου, ο θεός να την κάνει…).

Κι αν μας πει κάποιος, μορφώνεσαι δεν σημαίνει πανεπιστήμιο;

Μπορεί να ανοίγουν τώρα τα σχολεία, αλλά ούπς! Για φανταστείτε να δυσκολευτούμε τόσο οικονομικά ως κοινωνίες στην εποχή ‘post-pandemic’, και να αρχίσουμε ξαφνικά να δικαιολογούμε με νεύμα συγκατάβασης φράσεις τύπου “ένα ολόκληρο πανεπιστήμιο (ή/και σχολείο) στο computer μου”; Τι αλλαγή, ε; Κάπου εκεί είναι η αλήθεια, αλλά ξέρω, δεν είναι έτοιμες οι συλλογικές μας μνήμες να το απορροφήσουν.

Είναι σίγουρο, ότι μεγάλο μέρος της παρεχόμενης πανεπιστημιακής, ιδιωτικής εκπαίδευσης (βλ. ιδιαίτερα Αμερική και UK που έτσι κι αλλιώς είναι ακριβά) θα υποστεί μεγάλες αλλαγές. Μεταξύ μας: μεγάλη ευκαιρία για το ‘brain gain’ το Ελληνικό (γιατί να φεύγει τόσος κόσμος στο εξωτερικό και συνάλλαγμα; …ας το κάνει over zoom). Αλλαγές; Με απλά λόγια: πόσο θα πρέπει να πληρώνεις για να βλέπεις ‘virtual lectures’ ή/και να μπαίνεις σε Google drives / Google classroom; Ο Tucker Carlson (Fox) τα είπε στους Αμερικανούς (και σε εμάς εμμέσως) “κατάμουτρα”:

Στο lock-down η Αμερικανίδα δασκάλα δημοτικού (και μαμά) μας έδειξε πως μετατρέπεται η τραπεζαρία της οικογένειας σε χώρο διαβάσματος (όπως το κάναμε κι εμείς όλοι) ίσως είναι προφητική. Θα είναι προσωρινό ή όχι; Μπορεί να επαναληφθεί;

Education is the passport to the future, for tomorrow belongs to those who prepare for it today

Από το 2012 φαινόταν, αλλά η πανδημία ήδη άλλαξε πολλά

Το έχω ξαναγράψει και πει δημόσια, είμαι πολύ περήφανος και νιώθω εμπνευσμένα, κάθε φορά που αναπολώ το thought-provoking ντοκυμαντέρ που κάναμε ως Ericsson, το “The Future of Learning”. Το παρουσίασα 2-3 φορές και πάντα το ακροατήριο συμπεριφερόταν με την εξής ακριβώς σειρά: “ουάου, εκπληκτικό”, “καλέ τι ωραίο είναι αυτό που μας δείξατε…“, και μετά βεβαίως τα “δεν γίνονται αυτά εδώ, είμαστε πίσω” και “α, να συνδεθούμε στο LinkedIn” (χα χα – όλο στα ίδια μένουμε τελικά).

Επειδή στην Ελλάδα κάναμε μεγάλο θέμα την Εσθονία και πόσο άρτιο (ψηφιακά) είναι το κράτος και η εξυπηρέτηση πολίτη, τώρα -με την ευκαιρία της πανδημίας- ήρθε η ώρα να φανταστούμε πως η εκπαίδευση θα γίνει άρτια και θα ισχυροποιήσει τα νιάτα μας.

Για όποιον ενδιαφέρεται να δεί όλο το ντοκυμαντέρ και να διαθέσει 20′ ας πατήσει εδώ.

Ας ονειρευτούμε τι λέτε;

Ας ονειρευτούμε για τα εκατομμύρια παιδιά μας και το μέλλον τους (δεν κοστίζει τίποτε λίγο όνειρο): λιγότερα κόστη, μηδέν μετακινήσεις, περισσότερη ουσία, διαθέσιμος χρόνος, έντονη διαδραστικότητα, τεχνολογική εξοικείωση, ταχύτητα και παραγωγικότητα, δομημένες εργασίες και αυτόματη υποβολή …και ποιότητα ζωής (με κάπως πιο ελεύθερο χρόνο για τα μικρά).

Ας ονειρευτούμε από την πλευρά του δασκάλου: μεγαλύτερη ευθύνη, τεράστια προετοιμασία ποιότητας, παραγωγή πρωτότυπου περιεχομένου, απόκτηση ικανοτήτων έμπνευσης και mentoring, ουσιαστική παρότρυνση και αξιολόγηση, εντατική επένδυση στην κριτική σκέψη και όχι το ευκολάκι “διάβασε 30 σελίδες και να τις ξέρεις απέξω” (μα για ‘tickets’ διάβασε 30, εμ δεν θέλω δασκάλους, θέλω μηχανήματα έκδοσης tickets…). Εύχομαι κάποια μέρα να καταργηθούν τα παλαιολιθικής εποχής ‘top-down’ μοντέλα διδασκαλίας, βαρετές και ρουτινιάρικες τάξεις και παρωχημένες απόψεις για την προσωπικότητα του παιδιού.

To BBC μας έδειχνε πως μαθητές δημοτικού στο Χόνγκ-Κόνγκ μάθαιναν στο σπίτι μέσα από διαδραστικά apps. Στην Κίνα, περίπου 120.000.000 μαθητές λαμβάνουν τα μαθήματα της ημέρας μέσα από live television broadcasts (η κρατική CCTV’s παραχώρησε εντελώς το “China Education Television Channel 4”) και η χώρα έχει ήδη ένα εθνικό cloud learning platform!

Τα σχολεία στη Νιγηρία(!) υιοθέτησαν το ‘asynchronous online learning’, διαβάζοντας εκπαιδευτικά υλικά στο Google Classroom και βλέποντας σε video τον εκπαιδευτή, για να απαντά σε ερωτήσεις τους. Στο Λίβανο ακόμη και η γυμναστική πέρασε σε ψηφιακές μορφές. ‘Οπως θα έκανε ο οποιοσδήποτε στο Instagram ή το YouTube, έτσι και εκεί οι μαθητές στέλνουν τις ασκήσεις γυμναστικής που έκαναν, αμέσως μετά τα άλλα μαθήματα. Διάβαζα μια δήλωση μητέρας στο BBC πως “το παιδί μου ασχολείται 3 ώρες κάθε μέρα, για να ετοιμάζει το περιεχόμενο που του ζητείται και έχει γίνει εξπέρ στο κομπιούτερ”. Αν σας έγραφα παραδείγματα από Σουηδία, Γερμανία θα λέγατε ε, εκεί είναι μπροστά (η συνήθης δικαιολογία), αλλά Νιγηρία; Λίβανος;!

Ασχέτως της πανδημίας στα επόμενα 2-3 χρόνια, με την εισαγωγή των 5G τεχνολογιών πρώτα σε ΗΠΑ, Κίνα, Ιαπωνία (όχι, παρακαλώ αφήστε απέξω την Καλαμάτα) θα δούμε τους εκπαιδευόμενους και education solution providers που θα κάνουν πράξη το ‘learning anywhere, anytime’ σε πολλές μορφές περιεχομένου…

Και η Ελλάδα μπορεί

Τo e-me.edu.gr ήταν μια πραγματικά καλή αρχή, αλλά πρέπει αφενός να σχεδιάζονται λίγο πιο stable οι πλατφόρμες και, πιο σημαντικό, τα εργαλεία αυτά πρέπει να τα αγκαλιάζουν οι δάσκαλοι. Να δείξουν την αγάπη που πρέπει, για να γίνει πιο σύγχρονη η εκπαίδευση. Να δουν ότι ακόμη και χωρίς πανδημία τα τεχνολογικά εργαλεία είναι πιο συμβατά με την εποχή και τον κόσμο των παιδιών. Πραγματικά, εύχομαι να μην ξανα-τυπωθούν βιβλία, να είναι όλα ψηφιοποιημένα και το κράτος να στηρίξει την πρόσβαση όλων των παιδιών με συσκευές (είναι πια τόσο οικονομικές!).

Ξέρετε, μου έλεγε ένας φίλος πως με ιδιωτική δωρεά μεγάλης εταιρίας σε σχολείο της Ραφήνας πήραν tablets για όλα τα παιδιά, ώστε να συνδέονται και βεβαίως υπέγραψαν ένα χαρτί δέσμευσης πως θα επιβαρυνθούν αν σπάσει / χαλάσει το νέο περιουσιακό στοιχείο του σχολείου. Με αφορμή την πανδημία και την ευαισθησία τριγύρω θα δίνεται όλο και περισσότερο η ευκαιρία σε ιδιωτικές εταιρίες να βοηθούν το κοινό καλό και την εκπαίδευση, όπως έκανε η Anytime με δωρεά tablets για τα σχολεία. 

Αυτό το άρθρο είναι γραμμένο με τα μάτια ενός γονιού που πάντα ανησυχεί για το μέλλον μας, και από την άλλη βλέπει χαρούμενος, πως στο ‘lock-down’ τα 3 παιδιά μας χρησιμοποιούσαν έξοχα trello, google drive, zoom ή skype, χειρίζονταν .pdf και σχεδόν όλο το office, έκαναν βίντεο και photo επεξεργασία και μαζί τα φυλλάδια εργασιών! Μακάρι, ανοίγονται μεγάλες ευκαιρίες…

Ξανασχεδιάζεται το μέλλον της εκπαίδευσης. Παγκόσμια. Ξεκίνησε νομίζω και δεν σταματά. Χωρίς υπουργούς, ΟΛΜΕ και τα “θέλω” μας – και μακάρι, να γίνει αυτή η μεγάλη αλλαγή. Εως τότε ας είμαστε όλοι υγιείς και ασφαλείς και θα τη δούμε μαζί να εξελίσσεται.